PES EKİNOVARUS, CLUBFOOT, DOĞUMSAL ÇARPIK AYAK
Bebek anne karnında gelişirken 12. haftada tüm bacağın şekillenmesi tamamlanır. Hareketlenme 16. hafta civarı başlar.Hareket başlamadan önce normal görünümlü ayak bundan sonra şekli değişerek çarpıklaşmaya başlayabilir. Bu duruma biz doğumsal çarpık ayak veya tıbbi adıyla pes ekinovarus (PEV) diyoruz.Bilinen kesinleşmiş bir sebebi halen maalesef yok. Ama Doktor Ponseti’nin geliştirdiği ve uzun yıllar denenip başarısı ispatlanmış alçılama tekniği ile ehil ellerde kolayca kısa sürede düzelip normal ayak haline gelebiliyor. Bundan sonraki süreç, yani düzelen ayağın korunması doktorun yönlendirmesi doğrultusunda, nerdeyse tamamen ailenin işbirliğine ve söylenenlere titizlikle uymalarına bağlı. Bu anlattıklarım umarım, telaşınızı ve üzüntünüzü biraz yatıştırır.
Ayakları korumak için kullanılan en yaygın araç, Denis Browne barı dediğimiz bir metal çubuk ve buna bağlı özel imal edilmiş bot tarzında aykkabılardan oluşuyor. Bunun yerine daha kullanışlı Almanyada imal edilen bar ve ayakkabılar veya Amerikada yapılan bar ve aykkabılar da ülkemizde bulunabiliyor.Ancak maaliyet 10 kat kadar fazla.Bebeklerin ayakları oldukça çabuk büyüyor. Sıkça değiştirmek gerebildiği için aynı görevi yapan yerli imalat ve görece ucuz aykkabıları daha çok tercih etmekteyiz.
Alçıları genellikle haftada bir değiştiriyoruz. İstanbul dışından gelen zamanı kısıtlı aileler için 5 günde bir alçı değişimi mümkün. Bilimsel olarak denenmiş düzelmeyi sağlayan en
kısa süre 5 gün. Alçıları bir sonrakini yapmadan hemen önce açıyoruz. Erken açmak, hem düzelmenin gerilemesine hem de ayakta şişmelere sebep oluyor.
Takipleri giderek seyreltiyoruz. Ayakkabı ve bar süresi de kısaltılıyor; ama 12 saatin altına düşmüyor. Bu süreyle 3-4 yaşını doldurana kadar takılıyor. Neden bu kadar uzun? Diye sorarsanız hemen söyleyeyim: Dr. Ponseti ilk başlarda ayakkabı giyme süresini 1-2 yılda bitirmiş. Görmüşlerki nerdeyse % 30 şekil bozukluğunda tekrarlama olmuş! Ama 3-4 yıl düzenli ayakkabı giyenlerde şekil bozukluğu tekrarı en az olmuş.İşte bunun sonucu ideal süre 3-4 yıl diyebiliyoruz.
Ayakları düzelip muntazam korunan çocular, rahatlıkla koşup oynar, her türlü spor faaliyetine katılırlar. Tüm ömür boyu sıkıntıları olmaz. Bazı çocukların beraber başka hastalıkları olursa durum biraz farklı olabilir. Çok kere bacaklar biraz ince olsa da sorun yaratmaz.
Sadece yeni doğan devresinde gelen bebeklerin ayaklarını düzeltmiyoruz; aynı alçılama tekniğini bazen biraz değiştirip kullanarak yürümeye başladıktan sonra gelen çocukları da tedavi edebiliyoruz . Tabii alçılama süresi daha uzun sürüyor. Bu şekilde 6-7 yaşında çocuklar bile düzgün ayaklara kavuşuyorlar. Alçılardan sonra bir süre koruyucu ortezler giymek gerekiyor.
PEV sebebiyle ayağı alçıyla tam düzeltilemeyip ameliyat edilen bazı çocuklarımız var. Bazen ameliyat sonrası düzelen ayak tekrar bozulabiliyor. Bu çocukların ayakları da alçı ile önemli oranda düzeltilebiliyor. Böylece
tedavi kolaylaşıp ihtiyaç duyulacak ameliyatlar azalıyor. Hatta bazen hiç ameliyat gerekmiyor.
Bazı nörolojik hastalılarla beraber ayak şekil bozukluları da görülebiliyor. Öncelikle pediatrik nörolog meslekdaşımızla konuşup sebebi anlamaya çalışmak ve birlikte bir yol haritası çizmek hastamız ve bizim için faydalı ve önemli bir adım olur. Bu amaçla hem bizim hem de pediatrik nörolog arkadaşımızın ihtiyaç duyduğu bazı tetkikler olacaktır. Bütün bunların toplanması bazen zaman emek ve maddi imkan gerektiriyor. Bundan sonra gelen sonuçlara göre hastalığın adını koymak ve nasıl seyredebileceğini bilmek mümkün oluyor. Bu bilgilerin ışığında ayağın tedavisi yine alçı ile başlıyor.Bazen sonra cerrahi işlemlerle daha düzgün bir ayak sağlamak mümkün oluyor. Bazen de ortezi rahat giyebilecek bir hale getirebiliyoruz.
Tüm bunlarla amacımız esnek nasırsız rahatlıkla normal bir ayakkabıyı giyebilen bir ayak olmasını sağlamaktır. Bu arada çocuğun normal hayat düzenini mümkün olduğu kadar bozmamak gerekir.